महाराष्ट्रातील इतिहासाचा वारसा जपणारे 30 किल्ले

6 Minutes Read

30 most famous fort in maharashtra
महाराष्ट्र या शब्दाचा अर्थ म्हणजे “महानराष्ट्र“, महाराष्ट्र ही श्री छत्रपती शिवाजी महाराजांची भूमी आहे. जिथे आपण अद्याप 350 वर्षा पूर्वीच्या लढायांचे प्रतिध्वनी ऐकू शकता आणि जिथे आपण मराठा आणि मोगल यांच्या भूतकाळातील वैभवशाली आणि समृद्ध संस्कृतीची साक्ष अनुभवू देतील . दोन्ही साम्राज्यांनी वास्तूंच्या विस्मयकारक गोष्टींचे बरेच भागात रूपांतर झाले जे त्या काळाची कथा सांगण्यासाठी येथेच राहिले. महाराष्ट्रात जवळपास 350 किल्ले आहेत जे देशाच्या विविध भागांतील वास्तूप्रेमींना व गडप्रेमीना आकर्षित करतात. त्यातील सर्वात लोकप्रिय 30 किल्ले जे आपल्याला महाराष्ट्राच्या इतिहासाच्या प्रेमात पडतात.

महाराष्ट्रातील 30 महत्वाचे किल्ले

30 most famous fort in maharashtra

1. शिवनेरी किल्ला, पुणे जिल्हा
2. रायगड किल्ला, रायगड जिल्हा
3. राजगड किल्ला,पुणे जिल्हा
4. सिंहगड किल्ला, पुणे जिल्हा
5. तोरणा किल्ला, पुणे जिल्हा
6. राजमाची किल्ला, पुणे जिल्हा
7. शनिवारवाडा किल्ला, पुणे जिल्हा,
8. तुंग किल्ला, पुणे जिल्हा,
9. प्रबलगड किल्ला, रायगड जिल्हा,
10. लोहागड किल्ला, लोणावळा,
11. जंजिरा किल्ला, मुरुड,
12. दौलताबाद किल्ला, दौलताबाद,
13. पन्हाळा किल्ला, पन्हाळा,
14. यशवंतगड किल्ला, रेडी,
15. सिंधूदुर्ग किल्ला, मालवण,
16. प्रतापगड किल्ला, सातारा,
17. कंधार किल्ला, नांदेड,
18. तिकोना किल्ला, लोणावळा,
19. वासोटा किल्ला, सातारा,
20. विसापूर किल्ला, मालवली,
21. सुवर्णादुर्ग किल्ला, दापोली,
22. कोरीगड किल्ला, आंबी व्हॅली सिटी,
23. अकोला किल्ला, अकोला जिल्हा,
24. वसईचा किल्ला, वसई-विरार,
25. हरिश्चंद्रगड किल्ला, अहमदनगर जिल्हा,
26. मंडणगड किल्ला, रत्नागिरी जिल्हा,
27. विजयदुर्ग किल्ला, विजयदुर्ग,
28. घनगड किल्ला, टेल बैला,
29. पुरंदर किल्ला, घेरापुरंधर,
30. मल्हारगड किल्ला, काळेवाडी,

1.शिवनेरी किल्ला

पुणे जिल्ह्याच्या उत्तरेकडील भागात वसलेला शिवनेरी किल्ला सर्वात लोकप्रिय सांस्कृतिक आकर्षणांपैकी एक आहे,कारण मुख्य म्हणजे अद्भुत रचना श्री छत्रपती शिवाजी महाराजांचे जन्मस्थान आहे.

ठिकाण:	जुन्नर – घोडेगाव आरडी, बोडके नगर, जुन्नर,
प्रवेश फी:	INR 5.00
प्रसिद्ध:	श्री छत्रपती शिवाजी महाराजांचे जन्मस्थान

2.रायगड किल्ला

महाराष्ट्रातील सर्वात लोकप्रिय किल्ल्यांपैकी एक म्हणजे रायगड, हा किल्ला सर्वात सुरक्षित किल्ला म्हणून ओळखला जातो. 820 मीटर उंचीवर असलेला, रायगड किल्ला हिरव्यागार सह्याद्री पर्वतरांगावर आहे. गडाच्या 1737 पायऱ्या चडून आपण गडावरती पोहचू , गडावरुन खाली पहिल्या नंतर दरीचे नेत्रदीपक दृश्य दिसातील .रायगड किल्ला हा मराठ्यांचा अभिमान आहे, रेड्डी, शिवलंका, रायगड, राशिवाता, इस्लामगड, नंदादीप, तानस, बडेनूर, रायरी, जंबूद्वीप,रायगिरी, राजगिरी, भिवगड, राहीर आणि पूर्वेतील जिब्राल्टर या किल्ल्यांना वेगवेगळ्या 15 वेगवेगळ्या नावांनी संबोधले गेले आहे.निजामशाहीच्या काळात किल्ल्याचा उपयोग कैदी ठेवण्यासाठी केला जात असे.

स्थान:	रायगड, महाराष्ट्र 402305
प्रवेश शुल्क:	एन / ए यासाठी
प्रसिद्ध:	पर्यटन स्थळांचे दर्शन, ट्रेकिंग, छायाचित्रण

3. राजगड किल्ला

शिवकालातील एक महत्त्वाचा डोंगरी किल्ला. छत्रपती शिवाजींची सुरूवातीची राजधानी येथे होती. तो महाराष्ट्रातील पुणे जिल्ह्यात (वेल्हे तालुका) वेल्हे गावाच्या आग्नेयीस सु. १६ किमी.वर समुद्रसपाटीपासून १,३७६ मी. उंचीवर आहे. पायथ्याच्या गुंजवणे गावापासून पायवाटेने गडावर जाता येते. तेथूनच राजगडचा चढ सुरू होतो. हत्ती, घोडे वगैरे वाहने जातील एवढी रूंदी वाट आहे. या गडाला उत्तरेस पद्मावती, आग्नेयीस सुवेळा आणि नैर्ॠत्येस संजीवनी अशा तीन माच्या व एक बालेकिल्ला आहे.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

4. सिंहगड किल्ला, पुणे जिल्हा

30 most famous fort in maharashtra

पुर्वी कोंढाणा या नावाने ओळखला जाणारा सिंहगड हा किल्ला पुण्यातील एक सुप्रसिध्द व लोकप्रिय किल्ला आहे. हा किल्ला हवेली तालुक्यातील डोणजे गावात आहे. हा किल्ला पुणे शहरापासून ३५-४० कि.मी. अंतरावर असून तो 1290 मी. उंचीवर आहे. छत्रपती शिवाजी महराजांचा विश्वासू व शूर सरदार तानाजी मालुसरे यांचे याच ठिकाणी मुघल सत्तेशी युध्द झाले. तानाजी मालुसरेंच्या मृत्युची बातमी ऐकुन छत्रपती शिवाजी महाराज म्हणाले ” गड आला पण सिंह गेला” त्यानंतर त्यांनी कोढाणा किल्ल्याचे नाव बदलून सिंहगड असे ठेवले.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

5. तोरणा किल्ला, पुणे जिल्हा

शिवाजी महाराजांच्या स्वराज्याचा एक प्रमुख शिलेदार म्हणून तोरणा किल्ल्याची इतिहासात नोंद आहे. महाराष्ट्रातील सर्व गडांचा स्वतःचा असा विशिष्ट
इतिहास आहे. त्याचप्रमाणे तोरणा किल्ल्यावर देखील इतिहास घडलेला आहे. शिवाजीमहाराजांनी वयाच्या सोळाव्या वर्षी स्वराज्य स्थापनेची प्रतिज्ञा केली,
त्यावेळी सर्वप्रथम तोरणा किल्ला सर केला, असे इतिहास सांगतो. विजापूरच्या अदिलशहाच्या ताब्यामध्ये हा किल्ला होता.

महाराजांनी तो आपल्या ताब्यात घेऊन स्वराज्याची मुहुर्तमेढ रोवली. त्यामुळे या किल्ल्यास ‘तोरणा’ असे नाव दिले गेले, असे काही इतिहासकार सांगतात.
तर काही अभ्यासकांच्या मते गडावर तोरण जातीची पुष्कळ झाडी असल्यामुळे गडाचे नाव ‘तोरणा’ असे ठेवण्यात आले होते. गड काबीज केल्यानंतर
शिवाजीमहाराजांनी गडाची पहाणी करत असताना गडाचा प्रचंड विस्तार पाहून, गडाचे नाव ‘प्रचंडगड’ असे ठेवले होते.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

6. राजमाची किल्ला, पुणे जिल्हा

राजमाची किल्ल्यास पूर्वी ‘कोंकणचा दरवाजा’संबोधण्यात येत असे. कल्याणच्या १६५७ च्या स्वारी नंतर त्याचवर्षी शिवाजी महाराजांनी पुणे आणि कल्याण
विभागात असलेल्या बोरघाटावरील राजमाची , लोहगड, तुंग, तिकोना, विसापूर किल्ले स्वराज्यात दाखल करून घेतले.१७३० मध्ये हा किल्ला पहिले
बाजीराव पेशवे यांच्याकडे आला.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

7. शनिवारवाडा किल्ला, पुणे जिल्हा,

पहिला बाजीराव पेशवा यांनी सन 1736 साली 13 खोल्यांचा पेशव्यांचा राजवाडा म्हणजेच शनिवार वाडा बांधला. हा वाडा पेशव्यांचे मुख्य ठिकाण होते. हे
पुण्याच्या संस्कृतीचे प्रतिक आहे. सुरक्षिततेला जास्त प्राधान्य देऊन शनिवारवाडयाची रचना करण्यात आलेली आहे.

शनिवार वाडयाचे मुख्य प्रवेशद्वार दिल्ली दरवाजा या नावाने व इतर दरवाजे गणेश, मस्तानी, जंभळ, खिडकी अशा नावांनी ओळखले जातात. शनिवार
वाडयासमोर पहिल्या बाजीरावाचा घोडयावर बसलेला पुतळा आहे. शनिवारवाडयात गणेश महल, रंग महल, आरसा महल, हस्तीदंत महल, दिवाणखाना
आणि कारंजे अशी अनेक ठिकाणे पाहावयास मिळतात.

पेशव्यांचा इतिहास सांगणारा लाईट व म्युझिक शो शनिवार वाडयावर दररोज आयोजित केला जातो. पेशव्यांची सत्ता असलेला हा राजवाडा सन 1928 मध्ये
आगीमुळे नष्ट झाला. आता फक्त राजवाडयाच्या मजबूत तटबंदी असणा-या भिंती व सुरक्षिततेसाठी अणकुचीदार टोक असणारा भक्कम दरवाजा शिल्लक आहे.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

8. तुंग किल्ला, पुणे जिल्हा,

तुंग किल्ला 1600 सालापूर्वी बांधला गेला होता. हे आदिल शाही घराण्याने बांधले होते पण शिवाजीने त्यास ताब्यात घेतले. हा छोटासा किल्ला असून एकावेळी
२०० पेक्षा जास्त सैन्य ठेवण्यास तो सक्षम आहे. त्याचा आकार आणि रचना सूचित करते की त्याचे मुख्य कार्य म्हणजे पुणे शहरातील रस्ता पहारा करणारे पवना आणि मुळशी मावळ प्रदेशातील टेहळणी बुरूज म्हणून होते.

मावळ प्रांतातील देशमुखांपैकी एक असलेल्या ढमाले कुटुंबावर तुंग किल्ल्याची सुरक्षा याची काळजी घेण्यात आली होती.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

9.लोहागड किल्ला, लोणावळा,

महाराष्ट्रातील डोंगर भागातील अनेक किल्ल्यांपैकी लोहागड हा किल्ला वास्तुकलाचा एक अद्भुत भाग आहे. पुण्याच्या वायव्येस 52 कि.मी. अंतरावर हा किल्ला समुद्रसपाटीपासून 1,033 मीटर उंचीवर आहे. इ.स. 1648 मध्ये हा किल्ला शिवाजी महाराजांनी ताब्यात घेतला, जो कि 1665 मध्ये मुघलांनी ताब्यात घेतला. इ.स. १7070० मध्ये शिवाजी महाराजांनी पुन्हा किल्ला ताब्यात घेतला आणि त्यांनी सूरत येथून लुटलेली तिजोरी साठवण्यासाठी वापरला.एका दिवसात केल्या जाणार्‍या लोहगड किल्ला हा लोणावळ्याच्या निसर्गरम्य वातावरणात आहे.

स्थळ:	पुणे जिल्हा, महाराष्ट्र, भारत.
प्रवेश शुल्क:	एन / ए
यासाठी प्रसिद्ध:	पर्यटन स्थळांचे दर्शन, ट्रेकिंग, छायाचित्रण

10.जंजिरा किल्ला, मुरुड,

30 most famous fort in maharashtra

मुरुड-जंजिरा किल्ला म्हणून प्रसिद्ध असलेला जंजिरा किल्ला महाराष्ट्राच्या मुरुड गावात आहे.पुण्याजवळील अत्यंत प्रभावी किल्ल्यांपैकी, जंजिरा आजूबाजूला सर्व बाजूंनी पाण्याने वेढलेले आहे. १७ व्या शतकाच्या शेवटी मलिक अंबरने बांधलेला हा किल्ला प्राचीन अभियांत्रिकीचे चमत्कार प्रतिबिंबित करतो. हा चमकदार किल्ला ४० फूट उंचीवर असून, अनेक काळापासून समुद्राच्या लाटांना तोंड देत हा किल्ला उभा आहे. किल्ल्यात 500 तोफ होती पण त्यापैकी काही मोजक्या शिल्लक आहेत हा किल्ला महाराष्ट्रातील सर्वात सुंदर किल्ल्यांपैकी एक आहे आणि तुम्ही तो शोधून काढलाच पाहिजे. 

स्थळ:	मुरुड ,महाराष्ट्र,
प्रवेश शुल्क:	एन / ए
प्रसिद्ध:	पर्यटन स्थळांचे दर्शन, ट्रेकिंग, छायाचित्रण

11.दौलताबाद किल्ला

दौलताबाद किल्ला ज्याला देवगिरी म्हणून ओळखले जाते, हा किल्ला १४ व्या शतकात बांधण्यात आला.औरंगाबादच्या वायव्येस १६   कि.मी. अंतरावर वसलेला हा किल्ला महाराष्ट्राच्या सात आश्चर्यांपैकी एक मानला जातो. महाराष्ट्रातील अत्यंत भव्य किल्ल्यांपैकी, दौलताबाद मुघल, मराठे आणि पेशवे यांच्यासह अनेक राज्यकर्त्यांनी ताब्यात घेतले. इ.स.१७२४ मध्येहा किल्ला हैदराबादच्या निजामच्या ताब्यात आला.गडावर जाण्यासाठी तुम्हाला साधारण पने ७५० पायर्‍या चढाव्या लागतील.

स्थळ:	एमएच एसएच 22, दौलताबाद, महाराष्ट्र 431002
प्रवेश शुल्क:	एन / ए
प्रसिद्ध:	पर्यटन स्थळांचे दर्शन, ट्रेकिंग, छायाचित्रण

12.पन्हाळा किल्ला, पन्हाळा,

30 most famous fort in maharashtra

पन्हाळा हे ठिकाण कोल्हापूर पासुन 20 कि.मी. अंतरावर आहे.समुद्रसपाटी पासुन 977.2 मी. ऊंचीवर असलेले, पन्हाळा हे मोहक प्रेक्षनिय स्थळ आहे जेथे
आपण आपली सुट्टी घालवण्यासाठी जाऊ शकतो.
पन्हाळा किल्ल्यामुळे व ईतर डोंगरामुळे करड्या किंवा पांढर्‍या रंगाचा वारसा येथे जपला आहे.हा किल्ला राजा भोज यांनी 1178-1209 मध्ये बांधला आहे
आणि डेक्कन किल्ल्यांमध्ये सर्वात मोठा किल्ला आहे. हा किल्ला रक्षन करणार्‍या 7 कि.मी. ऊंचीच्या भक्कम भिंतींच्या आतील भागामध्ये आहे.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

13.यशवंतगड किल्ला, रेडी,

महाराष्ट्र राज्याच्या सागरी किनार्‍यावरील शेवटचा किल्ला म्हणजे रेडीचा यशवंतगड. लोह, मँगेनीजच्या खाणी व स्वयंभू गणपती ह्यामुळे प्रसिध्द असलेले रेडी
गाव प्राचिन काळी रेवती द्वीप म्हणून प्रसिध्द होते. या गावात समुद्रकिनारी असलेला हा अप्रतीम किल्ला प्रत्येकाने एकदा तरी पाहावा असा आहे.
या किल्ल्याची बांधणी वैशिष्ट्यपूर्ण आहे. रेडीच्या खाडीच्या मुखावर बांधण्यात आलेल्या या किल्ल्याचा उपयोग समुद्रातून खाडीमार्गे होणार्‍या व्यापारावर
लक्ष ठेवण्यासाठी व संरक्षणासाठी केला गेला

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

14.सिंधूदुर्ग किल्ला, मालवण,

हा किल्ला मराठा साम्राज्याच्या छत्रपती शिवाजी महाराजांनी बांधला होता. परदेशी वसाहतवालांच्या वाढत्या प्रभावाला रोखणे (इंग्रजी, डच, फ्रेंच आणि
पोर्तुगीज व्यापारी) आणि जंजिराच्या सिद्दींच्या उदय रोखणे हे मुख्य उद्दीष्ट होते.
हेरोजी इंदुलकर यांनी 11558844 मध्ये बांधकामाचे निरीक्षण केले. हा किल्ला एका छोट्या बेटावर बांधला गेला,
ज्याला खुर्ते बेट (मराठीत बेट म्हणजे बेट) असे म्हणतात.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

15.प्रतापगड किल्ला, सातारा,

30 most famous fort in maharashtra

महाबळेश्वर पासून महाड रस्त्याला २१ कि.मी.अंतरावर प्रतापगड आहे. दि.१० नोव्हे.१६५९ रोजी या किल्ल्यावर छ. शिवाजी महाराज आणि अफजलखान
यांच्यात सर्वात मोठी लढाई झाली होती, त्यामुळे या किल्ल्याला अनन्य साधारण महत्व प्राप्त झाले आहे. सन १६५६ मध्ये शिवाजी महाराजांनी ह्या
किल्ल्याची स्थापना केली. समुद्रसपाटीपासून सुमारे ३५४३ फुट उंचीवर हा किल्ला आहे. छ.शिवाजी महाराजांनी’ तुळजा-भवानी’ मातेचे मंदिर या ठिकाणी
स्थापले होते. या किल्ल्यावरून कोंकणातील शेकडो किलोमीटर क्षेत्राचे दर्शन घडते.

जर का आपण असे ठिकाण शोधत आसाल, जिथे आपण आठवड्याच्या शेवटी निसर्गाच्या सौंदर्याच्या कुशी मध्ये घालवू शकाल आणि काही मनोरंजक
क्रियाकला मध्ये भाग घेऊ शकता? तसे असल्यास, पुढील सुट्टीतील सहलीसाठी राजमाची किल्ला आपल्या बादलीच्या यादीमध्ये असावा.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

16.कंधार किल्ला, नांदेड,

ऐतिहासिक आणि पुरातन वास्तूंनी भरलेले आहे. हे हिंदू आणि मुस्लिम स्मारकांचे पुरातन अवशेष तसेच हिंदू, बौद्ध आणि जैन धर्मातील शिल्पेंनी परिपूर्ण
असून राष्ट्रकूट घराण्यातील आहे.

येथे दहाव्या शतकात राष्ट्रकूट राजा कृष्ण तिसरा यांनी मानद नदीच्या काठावर स्थापित केलेला १००० वर्षांचा जुना कंधार किल्ला आहे. नांदेड शहरापासून
अवघ्या ४० कि.मी. अंतरावर हा किल्ला जवळपास २ एकरांवर पसरलेला असून अत्यंत सभ्य आकाराचा आहे. हा किल्ला पर्यटकांचे लक्ष आकर्षित करणारे
आहे

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

17.तिकोना किल्ला, लोणावळा

तिकोना किल्ला कोकणातील पवन मावळ प्रांताची एक प्रबळ टेकडी आहे. हे महाराष्ट्राचे लोकप्रिय वन-डे ट्रेकिंग स्पॉट आहे. स्थानिक पातळीवर हे विटँडगड
नावाने प्रसिद्ध आहे. तिकोना शिखराच्या शिखरावर वसलेल्या या किल्ल्याची समुद्र सपाटीपासून उंची ३६३३ फूट आहे.

भूतकाळात बर्‍याच मराठा राजवंशांनी आपली उपस्थिती दर्शविली होती आणि तिकोना किल्ला ही पौना मावळच्या प्राथमिक उपक्रमांचे केंद्र म्हणून ओळखली
जात असे.
तिकोना किल्ल्याचे प्रवेशद्वार स्वतः सभ्यतेसह सौंदर्याचे प्रतिनिधित्व करते. तेथून जाताच तुम्हाला बौद्ध व सातवाहन लेण्यांचे अस्तित्व दिसतील.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

18.वासोटा किल्ला, सातारा

सातारा जिल्ह्यातील कोयनेच्या घनदाट अभयारण्यात वसलेला वासोटा हा वनदुर्ग. हा किल्ला व्याघ्रगड नावानेही ओळखला जातो. साहसी ट्रेकची आवड
असणाऱ्या दुर्गप्रेमींसाठी हा आदर्श किल्ला आहे. किल्ल्यावर पाण्याची टाकी, वाड्याचे अवशेष, शिवमंदिर असून, बाबुकडा नावाचा अजस्र कडा सर्वांत मोठे
आकर्षण आहे. कोयनेच्या घनदाट अभयारण्यात वसलेला हा वनदुर्ग म्हणजे थंडी व उन्हाळ्यातील ट्रेकचा भन्नाट पर्याय. बामणोली गावातून वासोटा
किल्ल्यावर जाण्यासाठी शिवसागर तलाव बोटीने पार करावा लागतो.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

19.विसापूर किल्ला, मालवली

हा विसापूर किल्ला मूळत: बहमनी राज्यकर्त्यांनी बांधला होता आणि काळाच्या ओघात तो मोगल आणि मराठ्यांच्या ताब्यात गेला जे ताब्यात घेण्यासाठी
एकमेकांशी सतत भांडत होते. नंतर 18 व्या शतकात ते ब्रिटीशांच्या अधिपत्याखाली आले.

विसापूर किल्ला ट्रेक हा एकदिवसीय ट्रेक आहे जो मुंबई व पुणे या दोन्ही ठिकाणांहून प्रवासा योग्य आहे. हे लोहगड किल्ल्याला पायथ्याचे एक सामान्य मैदान
आहे. अनेक ट्रेकर्स लोहगडकडे जाण्यास प्राधान्य देतात कारण माग खुणे सोपे आहे आणि चांगले चिन्हांकित आहे.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

20.सुवर्णादुर्ग किल्ला, दापोली,

30 most famous fort in maharashtra

आपल्या स्थलमहात्म्यासाठी प्रसिद्ध असणारा सुवर्णदुर्ग हा कोकणातील महत्त्वाचा जलदुर्ग आहे. दापोली तालुक्यातील हर्णे बंदराजवळ किनाऱ्यापासून अडीचशे मीटर अंतरावर समुद्रात आठ एकरवर हा किल्ला वसला आहे. हर्णे बंदरापासून बोट ठरवून गेल्यास किल्ल्यावर ३० मिनिटांतच पोहोचता येते. पावसाळा संपल्यावर जानेवारीच्या सुमारास गेल्यास किल्ल्यावर गवत कमी असते.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

21.कोरीगड किल्ला, आंबी व्हॅली सिटी,

महाराष्ट्रातील पुणे जिल्ह्यातील लोणावळ्याच्या पूर्वेला साधारण २५ कि.मी अंतरावर असणारा हा किल्ला समुद्रसपाटीपासून सुमारे ३०५० फूट उंच आहे.
गडाला चहूबाजूंनी तटबंदी आहे. दक्षिणेकडे बुरुजांची चिलखती तटबंदी आहे. कर्नाळा, माणिकगड, प्रबळगड, माथेरान, मोरगड, राजमाची, तिकोना, तोरणा,
मुळशीचा जलाशय असा बराच मोठा प्रदेश या गडावरून दिसतो.

जर का आपण असे ठिकाण शोधत आसाल, जिथे आपण आठवड्याच्या शेवटी निसर्गाच्या सौंदर्याच्या कुशी मध्ये घालवू शकाल आणि काही मनोरंजक क्रियाकला मध्ये भाग घेऊ शकता? तसे असल्यास, पुढील सुट्टीतील सहलीसाठी राजमाची किल्ला आपल्या बादलीच्या यादीमध्ये असावा.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

22.भुईकोट किल्ला

अकोला शहरातील हा भुईकोट किल्ला,असदगड नावाने ओळखला जातो. हा किल्ला ख्वाजा अब्दुल लतीफ याने असदखॉंच्या देखरेखीखाली १६९८ मध्ये
बांधून पूर्ण केला. हा खरे तर किल्ला नसून संरक्षक तटबंदीचा बुरूज आहे. या तटबंदीस कधीकाळी असद बुरूज, फतेह किवा पंच बुरूज, अगरवेस बुरूज असे
एकूण तीन बुरूज होते, त्यांतील पहिले दोनच शिल्लक आहेत.

असद बुरूजालाच असदगड म्हणून ओळखले जाते. तटबंदीस पूर्वी दहीहंडा वेस, अगर वेस, गंज वेस आणि शिवाजी किंवा बाळापूर वेस असे चार दरवाजे
होते. त्यांपैकी पहिले दोन दरवाजे शिल्लक आहेत.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

23.वसईचा किल्ला, वसई-विरार,

30 most famous fort in maharashtra

मुंबईपासून उत्तरेला 30 मैलांवर असलेले वसई हे ठिकाण खाडीच्या उत्तर तीरावर होते. आज वसई हे नगर पालघर जिल्ह्यातील वसई तालुक्याचे मुख्य
ठिकाण असून उपनगरी पश्चिम रेल्वेमार्गावर आहे. रेल्वे स्टेशनपासून किल्ल्यापर्यंत जाण्यासाठी बससेवा आहे. तेथे जाण्यासाठी रिक्षाही मिळू शकते.

प्राचीन काळापासून व्यापारी महत्त्व असलेले सोपारा हे बंदर वसईपासून अवघ्या सहा मैलावर असल्यामुळे मध्ययुगीन काळात पोर्तुगीजांचे या भागात बस्तान
बसेपर्यंत वसईला महत्त्व येऊ शकले नाही. देवगिरीच्या यादवांच्या आमदानीत वसई एका प्रांताची राजधानी होती असा संदिग्ध उल्लेख एका शिलालेखात आहे. जर का आपण असे ठिकाण शोधत आसाल, जिथे आपण आठवड्याच्या शेवटी निसर्गाच्या सौंदर्याच्या कुशी मध्ये घालवू शकाल आणि काही मनोरंजक क्रियाकला मध्ये भाग घेऊ शकता? तसे असल्यास, पुढील सुट्टीतील सहलीसाठी राजमाची किल्ला आपल्या बादलीच्या यादीमध्ये असावा.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

24.हरिश्चंद्रगड किल्ला, अहमदनगर जिल्हा,

30 most famous fort in maharashtra

खिरेश्वरपासून 8 किमी अंतरावर, भंडारदरापासून 50 किमी अंतरावर, पुण्यापासून 166 किमी आणि मुंबईपासून 218 कि.मी. अंतरावर, हरिश्चंद्रगड हा महाराष्ट्रातील अहमदनगर जिल्ह्यातील एक ऐतिहासिक  किल्ला आहे. किल्ल्याची उंची 1,424 मीटर आहे. हरिश्चंद्रगड हे महाराष्ट्रात ट्रेकिंगसाठी प्रसिद्ध आहे आणि भंडारादरा येथील पर्यटन प्रसिद्ध स्थळांपैकी एक आहे.

कलचुरी राजवंशाच्या राजवटीतील हा किल्ला 6 व्या शतकातील आहे. कदाचित 11 व्या शतकातील विविध लेणी कोरण्यात आल्या. संत चांगदेव 14 व्या
शतकात येथे ध्यान करण्यासाठी वापरले. जर का आपण असे ठिकाण शोधत आसाल, जिथे आपण आठवड्याच्या शेवटी निसर्गाच्या सौंदर्याच्या कुशी मध्ये घालवू शकाल आणि काही मनोरंजक क्रियाकला मध्ये भाग घेऊ शकता? तसे असल्यास, पुढील सुट्टीतील सहलीसाठी राजमाची किल्ला आपल्या बादलीच्या यादीमध्ये असावा.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

25.मंडणगड किल्ला, रत्नागिरी जिल्हा,

मंडणगड एसटी स्टँडपासून 5 किलोमीटर अंतरावर किल्ला आहे. वाहन किल्ल्याच्या वरच्या भागापर्यंत जाते. रत्नागिरीतील सर्वात प्राचीन किल्ला म्हणून ह्या
किल्ल्याचा उल्लेख केला जातो. किल्ल्याची उभारणी बाराव्या शतकात पन्हाळ्याचा राजा भोज याच्या कारकिर्दीत झाली.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

26.विजयदुर्ग किल्ला, विजयदुर्ग,

30 most famous fort in maharashtra

महान मराठा शासक छत्रपती शिवाजी महाराज यांच्या काळापासूनचा ऐतिहासिक किल्ला हिरव्यागार सह्याद्रीच्या रांगेत आहे आणि महाराष्ट्रातील ट्रेकिंगच्या
नंतर शोधण्यात येणाऱ्या या ठिकाणांपैकी एक आहे जिथे तुम्हाला तिच्या वेगवेगळ्या मन अनुभवता येईल.

मराठी अंमलात हा ‘घेरीया’ नावाने प्रसिद्ध होता. जवळच्याच गिर्ये या खेड्यावरून त्यास हे नाव देण्यात आले. विजयदुर्ग व गिर्ये गावची एकूण लोकसंख्या
४,५६२ (१९९१). देवगड्या उत्तरेस सु. २५ किंमी वरील हे बंदर बाराही महिने खुले असून सागरी अंमलापासून मराठी व्यापाऱ्यांसाठी ते प्रसिद्ध आहे.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

27.घनगड किल्ला, टेल बैला,

घनगड किल्ला भारताच्या महाराष्ट्रातील पुणे जिल्ह्यातील मुळशी तालुक्यात लोणावळा भागात आहे. घनगड किल्ला हा सह्याद्रीचा (पश्चिम घाट) डोंगर रेंजचा
भाग आहे आणि पुणे जिल्ह्यातील एक महत्त्वाचा किल्ला आहे. लोहागड, विसापूर, कोरीगड, टिकोना आणि तुंग सारख्या लोणावळा प्रदेशात बरीच प्रसिद्ध किल्ले आहेत.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

28.पुरंदर किल्ला, घेरापुरंधर,

30 most famous fort in maharashtra

सह्याद्रीच्या पुरंदर किल्ल्यावर छत्रपती संभाजी महाराजांचा जन्म झाला आहे हे या किल्ल्याचे सर्वात मोठे ऐतिहासिक महत्त्व आहे. दक्षिणोत्तर पसरलेल्या मूळ
रांगेतून काही फाटे पूर्व दिशेकडे फुटले आहेत. त्यापैकी एका फाट्यावर सिंहगड आहे. तोच फाटा पूर्वेकडे अदमासे २४ किलोमीटर धावून भुलेश्वर जवळ लोप पावतो. याच डोंगररांगेवर पुरंदर आणि वज्रगड वसलेले आहेत.

कात्रज घाट किंवा बापदेव घाट किंवा दिवे घाट ओलांडून पुरंदरच्या पायथ्याशी जाता येते. किल्ल्याच्या चौफेर माच्या आहेत. किल्ला पुण्याच्या आग्नेय दिशेला
अंदाजे २० मैलांवर तर सासवडच्या नैऋत्येला ६ मैलांवर आहे. गडाच्या पूर्वेला बहुतांशी प्रदेश सपाट आहे तर पश्चिमेला डोंगराळ प्रदेश आहे. वायव्येला
१३-१४ मैलांवर सिंहगड आहे. तर पश्चिमेला १९-२० मैलांवर राजगड आहे.

जर का आपण असे ठिकाण शोधत आसाल, जिथे आपण आठवड्याच्या शेवटी निसर्गाच्या सौंदर्याच्या कुशी मध्ये घालवू शकाल आणि काही मनोरंजक
क्रियाकला मध्ये भाग घेऊ शकता? तसे असल्यास, पुढील सुट्टीतील सहलीसाठी राजमाची किल्ला आपल्या बादलीच्या यादीमध्ये असावा.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

29.मल्हारगड किल्ला, काळेवाडी,

30 most famous fort in maharashtra

मल्हारगड किल्ल्याची बांधणी पेशव्यांच्या तोफखान्याचे प्रमुख भीमराव पानसे आणि कृष्णराव पानसे यांनी केली. सन १७६३ ते १७६५ च्या कालावधीमध्ये किल्ल्याचे बांधकाम झाले. सन १७७१-७२ मध्ये थोरले माधवराव पेशवे किल्ल्यावर येऊन गेल्याचे उल्लेख ऐतिहासिक कागदपत्रांमध्ये आढळतात. इंग्रजांच्या विरुद्ध बंडात उमाजी नाईक आणि वासुदेव बळवंत फडके यांनी या गडाचा आश्रय घेतला होता.

महाराष्ट्राच्या सर्व किल्ल्यांमध्ये सर्वात शेवटी बांधला गेलेला म्हणून मल्हारगड किल्ला प्रसिद्ध आहे. पुणे जिल्ह्याच्या दक्षिणेकडे वेल्हे तालुक्यातून सह्याद्रीच्या मूळ रांगेचे दोन फाटे फुटतात एका डोंगररांगेवर राजगड आणि तोरणा आहेत. दुसरी डोंगररांग ही पूर्व-पश्चिम पसरलेली आहे.

जर का आपण असे ठिकाण शोधत आसाल, जिथे आपण आठवड्याच्या शेवटी निसर्गाच्या सौंदर्याच्या कुशी मध्ये घालवू शकाल आणि काही मनोरंजक क्रियाकला मध्ये भाग घेऊ शकता? तसे असल्यास, पुढील सुट्टीतील सहलीसाठी राजमाची किल्ला आपल्या बादलीच्या यादीमध्ये असावा.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

30.प्रबलगड किल्ला, रायगड जिल्हा,

30 most famous fort in maharashtra

जून्या मुंबई – पुणे रस्त्यावरुन जातांना एक किल्ला पटकन आपले लक्ष वेधून घेतो तो म्हणजे प्रबळगड. पूर्वेला उल्हास नदी, पश्चिमेला गडी नदी, दक्षिणेला पाताळगंगा नदी, माणिकगड आणि नैऋत्येला कर्नाळा किल्ला, तसेच जवळच असलेला इर्शाळगड असा चहूबाजूंनी वेढलेला हा किल्ले मुरंजन उर्फ प्रबळगड. प्रबळगड व त्याच्या बाजूचा कलावंतीणीचा सुळका याच्या मध्ये इंग्रजी “व्ही” आकाराची खाच आहे.

माथेरानच्या “सनसेट पाँईंट”वरून दिसणारा सूर्यास्त याच प्रबळगडाच्या खाचेत होतो. प्रथम इंग्रजांनी प्रबळगडाचा माथेरान सारखे थंड हवेचे ठिकाण म्हणून विकसित करण्याचा विचार केला होता. मात्र पाण्याच्या दुर्भिक्षतेमुळे तो विचार मागे पडला.

स्थान:
प्रवेश शुल्क:
प्रसिद्ध:

Read This One:-
प्रचंड पैसा मिळवून देणारं झाड, पाहा कुठे आहे?
पाणी अडवा, पाणी जिरवा…

Join Us…