मुकेश अंबानी हे भारतात व्यवसाय चालवन्यासाठीचे एक प्रतीक आहेत. मुकेश अंबानी आणि त्यांचे कुटुंब बर्‍याच प्रभावशाली भारतीयांपेक्षा वेगळे आहेत ते राजवंश नव्हते, त्यांनी कष्ट केले आणि भारतातील सर्वात श्रीमंत कुटुंब बनले. अंबानीची हुशारी आणि यश या वस्तुस्थितीवरून प्रमाणित केले जाऊ शकते की त्यांची कंपनी सध्या बाजार मूल्यानुसार भारताची सर्वात मौल्यवान कंपनी बनली आहे. सध्या ते ‘रिलायन्स इंडस्ट्रीज’मध्ये अध्यक्ष, व्यवस्थापकीय संचालक, वित्त समितीचे अध्यक्ष आणि कर्मचारी स्टॉक भरपाई समितीचे सदस्य आहेत.
या यशोगाथेची मुख्य पायरी मुकेश अंबानी यांचे वडील धीरुभाई अंबानी यांच्याकडे जाते. धीरुभाईंनी इंदिरा गांधींच्या राजवटीत पॉलिस्टर फिलामेंट कारखाना स्थापन करण्याच्या परवान्याद्वारे आपल्या साम्राज्याची बीजे पेरली. धीरूभाई अंबानींनी ते योग्य पद्धतीने केले! या क्षणी, मुकेश अंबानीने नुकतीच रासायनिक अभियांत्रिकीची पदवी पूर्ण केली आणि स्टॅनफोर्ड विद्यापीठातून एमबीए केले. या टप्प्यावर, धीरुभाई अंबानींनी मुकेशला स्टॅनफोर्डमधून बाहेर काढले आणि त्याला मदतीचा हात देण्यास सांगितले. रसिकभाई मेसवानी यांच्या मार्गदर्शनाखाली कंपनी पेट्रोकेमिकल उत्पादने आणि पॉलिस्टर फायबरकडे वळवून विस्तारली. रिलायन्सच्या कपड्यांपासून पॉलिस्टर फायबर आणि पेट्रोकेमिकल्समध्ये मागासलेल्या एकत्रीकरणात धीरूभाईंनी मोठी भूमिका बजावली.
प्रक्रियेदरम्यान, त्याने 51 जागतिक दर्जाच्या उत्पादन सुविधांच्या निर्मितीचे नेतृत्व केले ज्यामध्ये विविध तंत्रज्ञानाचा समावेश होता ज्यामुळे रिलायन्सची उत्पादन क्षमता अनेक पटीने वाढली. माहिती आणि दळणवळण तंत्रज्ञानाच्या उपक्रमांवर लक्ष केंद्रित करण्यासाठी त्यांनी ‘रिलायन्स इन्फोकॉम लिमिटेड’ ची स्थापना करण्यास मदत केली. धीरूभाईंच्या मृत्यूनंतर, मुकेशला रिलायन्स इंडस्ट्रीज आणि आयपीसीएलचे नियंत्रण मिळाले. त्यांचा लहान भाऊ अनिल अंबानीला रिलायन्स इन्फोकॉम, रिलायन्स एनर्जी आणि रिलायन्स कॅपिटलचे प्रभारी बनवण्यात आले.
2013 मध्ये, अंबानीने प्रोग्रेसिव्ह पंजाब समिट, मोहाली येथे भारती एअरटेलसोबत सहयोगी उपक्रमाची घोषणा केली ज्याने भारतात 4 जी नेटवर्क सुरू केले. एअरटेल, आयडिया आणि व्होडाफोनने ग्राहकांना स्वस्त दरात 4 जी सेवा देत असताना या क्षेत्रात तीव्र स्पर्धेला सामोरे जात, मुकेश अंबानीने जिओ नेटवर्क सुरू करून मास्टर-स्ट्रोक खेळला. आज, त्यांची कंपनी सध्या पाच प्रमुख विभागांमध्ये कार्यरत आहे: अन्वेषण आणि उत्पादन, शुद्धीकरण आणि विपणन, पेट्रोकेमिकल्स, किरकोळ आणि दूरसंचार. हे फॉर्च्यून ग्लोबल 500 कंपन्यांमध्ये सूचीबद्ध आहे आणि बाजार मूल्यानुसार भारतातील सर्वात मौल्यवान कंपनी आहेत.
ऍम्ब्रि ही एक अमेरिकन कंपनी आहे, ज्याची स्थापना 2010 मध्ये झाली, ज्याने टिकाऊ बॅटरी तंत्रज्ञान विकसित केले आहे आणि त्याचे व्यापारीकरण सुरू केले आहे. या ऍम्ब्रि अमेरिकन कंपनी सोबत RSNEL सहकार्य करण्यास आणि येत्या काही वर्षांत भारतात बॅटरी उत्पादन संयंत्र उभारण्यास उत्सुक आहे. शेवटी प्रत्येकासाठी ही एक मोठी मदत होईल कारण यामुळे विजेचा खर्च कमी होईल आणि पॉवर सिस्टीम प्रभावीपणे काम करेल. विद्यमान टेलिकॉम ऑपरेटर्ससाठी, त्यांच्या उत्पन्नापैकी 70% उत्पन्न व्हॉईस कॉलद्वारे होते. ग्राहकांकडून व्हॉइस कॉल प्रति मिनिट 60 ते 70 पैसे आकारले जात आहेत आणि डेटाच्या दृष्टीकोनातून ते फक्त 2 पैसे प्रति मिनिट आहे. जिओने डेटावर मोठ्या प्रमाणात पैज लावली आणि मोठ्या प्रमाणात परतावा मिळवला.
मुकेश अंबानी हे जगातील सर्वात प्रतिष्ठित व्यावसायिकां पैकी एक आहेत आणि त्यांच्या नेतृत्व आणि दूरदृष्टीसाठी त्यांना विविध पुरस्कारांनी सन्मानित करण्यात आले आहे. जगातील सर्वात आदरणीय व्यावसायिक नेत्यांच्या यादीत ते 42 व्या क्रमांकावर होते आणि प्राइसवॉटरहाऊसकूपर्सने केलेल्या सर्वेक्षणात आणि फायनान्शियल टाइम्समध्ये प्रकाशित झालेल्या चार भारतीय सीईओंमध्ये दुसऱ्या क्रमांकावर होते.
अंबानी मुंबईत ‘अँटिलिया‘ नावाच्या एका खाजगी 27 मजली इमारतीत राहतात जे 1 बिलियन म्हणजेच अमेरिकन डॉलरच्या इतिहासातील सर्वात महागडे घर मानले जाते.
मुकेश अंबानी यांचा युवा उद्योजकांना संदेश
नॅसकॉम फाउंडेशनच्या वार्षिक नेतृत्व शिखर परिषदेत मुकेश अंबानी नवोदित उद्योजकांच्या मेळाव्याला संबोधित करत होते. त्यांनी सांगितले की आपल्या अनुभवातूनच आपल्याला योग्य सल्ला मिळतो. त्यांनी वर्षानुवर्षे शिकलेल्या गोष्टी शेअर केल्या. त्यांच्या वडिलांकडून शिकलेले धडे, त्याचे अनुभव आणि अपयशांपासून त्यांनी सामायिक केलेले पाच मुद्दे म्हणजे रत्ने आहेत जी कोणत्याही उद्योजकाला यशस्वी होण्यास आणि विविध आव्हानांना तोंड देण्यास मदत करतील.
मुकेश अंबानींचा दुसरा धडा म्हणजे समस्या शोधणे, एक समस्या ज्याबद्दल त्यांना उत्कट वाटते. समस्येचे निराकरण करणे हे गुणात्मक पैलूतून महत्त्वाचे आहे. आपल्याला एखादी समस्या सापडली की ती सोडवली पाहिजे. अंबानींनी उद्योजकांसाठी तिसरा सल्ला दिला की, त्यांच्या मते आर्थिक परतावा हे आयुष्यातील एकमेव ध्येय नसावे. आर्थिक मोबदला हा उप-उत्पादन म्हणून विचारात घेतला पाहिजे. काम केल्याने बाहेर येणाऱ्या चांगल्या गोष्टींवर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे.
कामात काय फरक पडणार आहे? तुम्ही समाजाला असलेल्या गरजेचे उत्तर देत आहात का? आपण चांगले करत आहात आणि उत्पादनामध्ये एक अंतर भरत आहात? किंवा पैसे मिळतील असे उत्पादन तयार करण्यावर तुमचे लक्ष आहे का? आपले लक्ष जागतिक दर्जाचे समाधान आणि एका मोठ्या समस्येचे उत्तर देण्यावर असावे. त्याची किंमत काय असेल किंवा किती परत येईल याची काळजी करू नका. जर ते चांगले असेल तर ते कार्य करेल. त्यांनी नेहमीच सामाजिक भल्यासाठी काम करण्यावर विश्वास ठेवला आहे आणि त्यांच्या महान वडिलांप्रमाणे सद्भावना निर्माण केली आहे.
चिकाटी हा यशस्वी होण्याचा एकमेव मार्ग आहे. अपयश हा यशाचा मार्ग आहे असे अंबानी यांचे मत आहे. अपयशाचे अनेक मुद्दे असतील. परंतु जर तुम्ही त्यावर मात केली तर तुम्हाला यश मिळेल. अंबानी यांनी असे म्हटले आहे की ते स्वतः अनेक वेळा अपयशी ठरले आहेत. “अपयश हा यशाचा सामान्य मार्ग आहे. महत्वाची गोष्ट म्हणजे तुम्ही तुमच्या अपयशांमधून शिका आणि पुढे जात रहा. हार मानू नका पण प्रयत्न करत रहा.”
मुकेश अंबानी स्थिर आणि अपरिवर्तनीय अशी दोन तत्त्वे धारण करतात. एक म्हणजे तुम्ही गुंतवणूकदाराच्या पैशांवर तुम्ही कसे हाताळता यापेक्षा अधिक काळजीपूर्वक वागले पाहिजे. दुसरे तत्व असे आहे की आपण आपल्या कार्यसंघाशी जुळले पाहिजे. नेहमी खात्री करा की तुमचा कार्यसंघ तुमच्या मिशनबद्दल तितकाच उत्कट असेल. उद्योजक होण्यासाठी सर्वात महत्वाचा घटक म्हणजे सकारात्मक असणे. नेहमी आशावादी रहा आणि तुम्ही जिथे जाल तिथे सकारात्मकतेने लोकांना संक्रमित करा.
त्यांची प्रगल्भ व्यावसायिक भावना आणि अधिक उंची गाठण्याच्या इच्छाशक्तीने त्यांना भारतातील नवोदित व्यावसायिक दृष्टान्तांसाठी ते एक आयकॉन बनले आहेत. त्यांनी केवळ आपल्या कुटुंबासाठीच नव्हे तर हजारो भागधारक आणि कर्मचाऱ्यांसाठीही मोठी संपत्ती निर्माण केली आहे. ते भारतातील व्यापारी समुदायामध्ये एक जिवंत आख्यायिका आहेत आणि जगभरातील कोट्यवधी लोकांसाठी प्रेरणा म्हणून काम करतात!